ابن وهیبابوجعفر محمد بن وُهَیْب بن عبدالله حمیری (م حدود ۲۲۵ق)، معروف به ابن وهیب، از شاعران دولت بنی عباس بود که با سرودن شعر و مدیحه‌سرایی امرار معاش می‌کرد. ۱ - معرفی اجمالیابوجعفر محمد بن وُهَیْب بن عبدالله حمیری عراقی بصری، معروف به ابن وهیب، در بصره به دنیا آمد و دوران رشد و کودکی را در همان‌جا گذراند و سپس به بغداد کوچید و در آنجا اقامت گزید، از این‌رو برخی وی را اهل بغداد دانسته‌اند. وی از شاعران دولت بنی عباس و معاصر با شاعران بزرگی چون ابودُلَف قاسم بن عیسی، دِعْبل خزاعی و ابوتمام طائی بود. ابن وهیب با سرودن شعر و مدیحه‌سرایی امرار معاش می‌کرد و پیوسته در دربار مامون (خلافت ۱۹۸-۲۱۸ق) رفت وآمد داشت. ۲ - مدح عباسیاناو در مدح حسن بن رجاء بن ابی ضحاک، مامون و معتصم عباسی (خلافت ۲۱۸-۲۲۷ق) اشعار بسیاری سروده است. وی را شاعری خوش طبع، بی باک و جسور توصیف کرده‌اند که گویا افکارش چنان بود که به فکر خویشتن و تن آسایی خود نیست. وی زمانی معلم فتح بن خاقان، وزیر متوکل (خلافت ۲۳۲-۲۴۷ق) بود و از این‌رو به دلیل آنکه قصیده‌ای در مدح افشین، از سرداران معتصم عباسی که بابک خرم دین از سرکشان حکومت معتصم را به قتل رسانیده بود، سرود سی هزار درهم از سوی معتصم پاداش دریافت کرد. ۳ - مذهبابوالفرج اصفهانی، ابن وهیب را شاعری شیعه‌گرا دانسته و تصریح کرده که اشعاری نیز در مرثیه اهل بیت (علیهم‌السّلام) سروده است. صاحب اعیان الشیعه به نقل از جاحظ، وی را از ادیبان برجسته شیعی دانسته است. در مقابل، بغدادی وی را در شمار علمای شافعی مذهب ذکر کرده است. ابوالفرج به نقل از ابوهفّان آورده است که محمد بن وهیب در جلساتی که در حضور یزید بن هارون برپا می‌شد، حضور می‌یافت و در آن مجلس رسم چنان بود که در فضایل خلفای ثلاثه صحبت می‌شد و از فضایل علی (علیه‌السّلام) سخنی به میان نمی‌آمد. وی در نشستی از این قضیه رنجور شد و برآشفت و اشعاری در مدح و فضیلت علی (علیه‌السّلام) سرود که ابیاتی از آن در الاغانی آمده است. [۱۱]
ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، ج۱۹، ص۹۳-۹۴.
۴ - تالیفاتابن وهیب دارای مجموعه اشعاری بوده که به گفته ابن ندیم، شامل پنجاه برگ بوده است. ۵ - وفاتوی سرانجام در حدود ۲۲۵ق در بغداد درگذشت. بغدادی و کحّاله وفاتش را سال ۳۹۱ق ذکر کرده‌اند که به نظر می‌رسد اشتباه است. [۲۰]
ابن عبد ربه اندلسی، احمد بن محمد، العقد الفرید، ج۶، ص۳۸۸.
[۲۱]
نویری، احمد بن عبدالوهاب، نهایة الارب، ج۲، ص۳۴.
[۲۲]
سزگین، فؤاد، تاریخ التراث العربی، ج۲، ق۴، ص۷۲.
[۲۳]
قالی، اسماعیل بن قاسم، الامالی، ص۲۰۶.
۶ - پانویس۷ - منبع• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۶۸۶-۶۸۷، برگرفته از مقاله «محمد حمیری». رده‌های این صفحه : درگذشتگان سال 225 (قمری) | شاعران خلفای عباسی | شاعران عراق قرن 3 (هجری) | شخصیت‌های قرن 3 (قمری) | مؤلفان قرن 3 (قمری)
|